Kua tukua e Te Pūkenga tētahi pūrongo arotake mō ā ngā āpitihanga tikanga hei hopu i te reo o ngā ākonga me te urupare atu kia mārama ake mātou, kia pai ake hoki ngā otinga me te wheako o ngā ākonga i ngā āpitihanga katoa puta noa i te kōtuinga.
“E ngākaunui ana a Te Pūkenga kia urupare tonu ki ngā ākonga kia whakarite hoki he tikanga mahi hei whakamana i a rātou. Nā konei me noho te reo o ngā ākonga hei pou matua o ā mātou whakahaerenga,” te kī a Tania Winslade, Kaiwhakahaere Mātāmuri.
“Nā tā mātou rangahau Ko te Ākonga te Pūtake i whakahaerengia i tērā tau kua mōhio mātou ka nui te pōkaikaha o ngā ākonga ina wehe atu ana rātou i ngā whakaakoranga, nā te korenga i rangona ai ō rātou reo.
“Me whakaaro mātou ki ngā huarahi e hopu tonu ai mātou i ngā whakaaro o ngā ākonga kia pai ake te wheako. Nā reira i whakaotia ai tēnei mahi hei whakawhānui atu i tēnei kaupapa.
I whai te pūrongo kia mārama ki ngā pūnaha me ngā tukanga e hopukia ai te reo o te ākonga kia tautohu hoki i ngā kaihāpai, ngā tauārai, me ngā huarahi ki te reo o te ākonga.
“E 34 ngā uiuinga i whakahaeretia i ngā marama o Maehe me Āperira me ngā ākonga me ngā kiamahi a ngā āpitihanga o Te Pūkenga me ngā māngai o te Tōpūtanga Ākonga ā-Motu o Aotearoa, ā, ka whai wāhi ō rātou whakaaro ki ngā whakatau me ngā mahi ā muri atu hei whakakaha i te reo o te ākonga,” te kī a Tania.
“He wāhanga tēnei mahi o te aramahi Haerenga Ākonga, Wheako hoki, ā, ko tāna he whai māramatanga ki ngā ākonga e tuku akoranga ai mātou e awhi ana i ngā hiahia ahurei o ngā ākonga katoa, tae atu hoki ki te hunga kua roa rātou e mahue ana.
Ko tētahi kaimahi i whai wāhi mai kāore i pono i te tīmatanga engari, “He mea mīharo tēnei mahi, he kōtuku rerenga tahi tōne rite, ā, hei whakaumu i te oranga mō te tokomaha.”
“Arā anō ngā rerekētanga o tētahi āpitihanga tētahi ki tētahi mō te hanga me te mahi a ngā rōpū ākonga, rōpū kaiarataki hoki, ngā tukannga e hopungia ai, e tuaringia ai te reo o ngā ākonga, te nui o te utu, te āhua o te whakangungu ka tukua mā ngā māngai me ngā kaiarataki,” te kī a Tania.
“Ka whāiti mai ki ngā whakaaro whānui e pai ake ai tēnei āhuatanga ko te whakarite tukanga whakahoki kōrero ōkawa e kitea ai e whakatinanahia ana ngā kōrero whakahoki, he hiahiatanga mārama ki ngā hiahia anō o ngā kaiarataki ākonga me ngā rōpū māngai, he whakarite tautoko, whakangungu hoki mō aua tūranga. I kī rātou ka pai ake te whakahoki kōrero mēnā he wāhi haumaru me ngā tukanga ōpaki e tukua ai, ā, kia mātua tuaringia tō rātou reo, ā rātou nawe hoki puta noa o tā rātou āpitihanga.
“Nā ngā rōpū kaiarataki ākonga i kī, tē taea te tino hono ki ngā ākonga e mahue ana arā ngā ākonga Pasifika, Whaikaha, ā-Ao, Māori hoki. I kī ngā ākonga e whai ana i ngā whakaakoranga poto, kāore rātou i whai wā mō ngā tūranga kaiarataki.
E ai hoki ki te pūrongo, arā ētahi huarahi kia whakamahi tukanga whakahoatanga e ai ki Te Tiriti mō te taha ki ngā māngai ākonga, te kaiaratakitanga me ngā huarahi whakaoti tikanga, ka nui hoki te hikaka o ngā ākonga me ngā kaimahi kia mahitahi.
E wātea ana ngā kitenga o te arotakenga o Tō te Ākonga Reo o tēnei wā ki te tuku iho i konei.