Ko te mea e hiahiatia ana ko te nekehanga mai i te āhua e mate ana te ākonga kia rite, kia hāngai tōna oranga ki ngā hiahia o te pūnaha, ki tērā e mātua whakahāngai i ngā akoranga ki te ākonga me tōna ao. He haerenga roa tēnei ka tika, ā, ko tā mātou mahi tuatahi he whakawhiti kōrero me ngā ākonga.
“Ko te tikanga mai rā anō, ko te whakarite akoranga, ratonga rānei e ai ki tā mātou i whakaaro ai koia tonu te tikanga pai, ā, māna e tutuki ai ngā hiahia,” tā Debbie Preston, Kaiārahi Āheinga me Tā te Ākonga Haerenga. “Engari he rite tonu tā mātou mahi kia pēnei, heoi kāore e hangā ana kia tutuki pai ngā hiahia o te hunga me mātua whakarato e mātou.
“Ko tā mātou ināinei he whai kia huri koarotia – me te whai kia mārama ki ngā hiahia o ngā tāngata, kātahi rawa ka hangaia; ā, mā reira, mā te mahitahi me te hunga kei te whakaratoa e mātou, ka tutuki i ō rātou nā hiahia.”
Ko tētahi arotahinga nui e whanake ai te tauira whakahaere o NZIST ko tērā e hāngai tonu ana ki ngā ākonga – tae atu ki ngā ākonga mō āpōpō me ērā kāore i tika, i pai ngā ratonga ki a rātou, arā, ngā ākonga Māori, Pasifika, ngā ākonga whaikaha hoki. Me mātua whai e NZIST kia mārama ake ki ō rātou hiahia ake kia mātua hoahoa i tētahi pūnaha ko rātou tonu kei tōna pūtake.
Kua mārō kē te haere o ngā mahi mō Te Ākonga te Pūtake. I tēnei wā kei te whakatū a Debbie me tana tīma tētahi ohu kaimahi mai i ngā wāhanga o te kōtuinga kia whai wāhi mai ki te tukanga hoahoa ngātahi.
“Tino kaingākau ana au ki ēnei mahi, inā rā, ko te tūtaki i ngā kaimahi mīharo puta noa i ngā āpitihanga me ngā ITO whakawhiti, me te mahitahi me ērā atu tīma o NZIST. Hei tauira, nā runga i te mahitahi me te tīma Whakahoatanga, Whiwhi Ōrite, kua tū mai tētahi ohu hei whakatinana i ngā mātāpono o Te Tiriti o Waitangi. Kua oti te tuitui i tētahi anga tikanga rua ko te tangata te pūtake o te hoahoa, e tō mai ana i ngā mātāpono Kaupapa Māori, me te whai i ngā huanga ōrite mō ngāi Māori.”
Ka hoahoa tahi ngā tāngata o ngā ohu mahi i tētahi kaupapa whakaanga e totoro atu ana ki āpitihanga, ngā whakahaere whakangungu ahumahi whakawhiti (ITO) me ngā hapori whānui ki te kohikohi mōhiotanga e mārama ake ai mātou ki ngā hiahia.
“I mua i te hoahoa i tētahi aha, me mātua mōhio mātou ki ngā hiahia o ā mātou ākonga,” tā Debbie. “He tirohanga anō o ā mātou ākonga o tēnei wā, pērā anō ngā ākonga mō āpōpō tae atu ki ērā kāore i tae mai mō te rā tuatahi, kāore anō i whaiwhakaaro ki te mātauranga matua. Kei ā mātou ngā kaimahi tautōhito, e mōhio ana ki ngā tau ārai kāore i taea te wewete i ngā tau ki mua. Me whakarongo hoki ki ngā whānau me ētahi atu o te hapori. Ka whai mātou ki te whakarite he kaupapa whakaanga huri noa te motu, ki hoahoa tahi me ngā āpitihanga, ngā ITO hoki.”
E whai ana a Debbie ki te ārahi i tētahi kaupapa whakaanga whānui, hōhonu hoki kia whānui anō ngā tirohanga. “Ka whānui tonu te whakaanga ki ngā wāhi pāpori, tūhonohon o hoki, ki ngā rōpū arotahi me ētahi atu apataki motuhake. Ka huitahi me ngāi Māori, ngā tāngata o tuawhenua, ngā reanga taipakeke, ngā iwi, ngā manene, me te hunga whai tahua rerekē . . . ka mahi tonu mātou kia pērā anō te rerekē puta noa i te motu.”
Mā te mahi a te rōpū Te Ākonga te Pūtake e whakaatu mai ētahi āhuatanga mō te whakawhanake i te tauira whakahaere a NZIST mō ngā rā ki tua, ā, ko te whāinga ia hei te tau 2023, kia oti kē te whakarite.
“Kia rongo mātou i ngā kōrero mai i ngā ākonga, me ngā huarahi ako, ka whakakao mai mātou i ngā āhuatanga e whakamana ana i ngā ākonga, kia koki whakamua, kia angitu hoki – kia whakapiki tonu i ēnei kahanga anō. Ka tautohu hoki mātou i ngā momo tau ārai e tika ana kia wetea mā te tauira whakahaere hou.”
Ka tuarihia whānuihia ngā raraunga, ngā pārango me ngā mōhiotanga whaitake ka kohia mai mā tēnei kaupapa whakaanga whānui, hōhonu hoki puta noa i te pūnaha, me te Amorangi Mātauranga Matua, te kauapa RoVE, te Tāhuhu o te Mātauranga, te Mana Tohu Mātauranga me ā wai tāngata tērā e whaihua aua āhuatanga ki a rātou.