Kua roa te kōtuinga a Te Pūkenga e tūhono atu ana e torotoro atu ana hoki ki te ao whānui. He tika tonu tēnei mō te mātauranga matua,ahumahinga hoki e mōhiotia ana mō tōna kounga anō hei poapoa mai i ngā ākonga mai i tāwāhi. He mea whaihua tēnei kaua ki ngā tāura ao whānui i ā mātou pūtahi, engari anō ki ngā wheako o ngā ākonga nō te kāinga, ki ō rātou whānau, hapori hoki.
Kāore he wā whai tikanga atu i tēnei wā kia whaiwhakaaro me pēhea tātou e mahitahi ai kia noho ki te tauihu o te whakaora o Aotearoa, me te mahere ngātahi mō ngā rā ki tua. Arā, kia whaiwhakaaro hoki ki te whakatipu i te mākete ā-ao me ngā huarahi me ngā hua mō Te Pūkenga me te wā ka hoki tinana mai ngā ākonga ā-ao. He nui ngā mahi mā mātou.
Inā te hekenga nui o ngā moni puta kua pā ki ngā kaituku akoranga katoa, nā te korenga i āhei ai ngā ākonga ā-ao ki te hoki mai ki Aotearoa i 2020. Ka kitea te pākaha nui o tēnei i te tau 2021.
Kua oti te tātari puta noa i te kōtuinga o Te Pūkenga hei tūhura i te pānga mai ā-moni puta i te hekenga o ngā ākonga ā-ao mō 2021. Ko ngā matapae he mea hanga i runga i te tirohanga e kore pea e tukua ngā ākonga ā-ao kia hoki mai mō 2021. E ai ki aua matapae anō tērā tonu pea ko te moni puta ā-ao mō 2021 he $110 miriona iti iho i tērā mō 2019, arā $168,624,000.
Ahakoa te pai o ngā tono me ngā whakaurutanga o ngā ākonga haukāinga mō 2021, e kore e ea i ērā te hekenga o ngā whakaurutanga ā-ao.
Ngā Whāinga Tōmua ā-Rautaki mō Te Pūkenga, ā-ao whānui
Ko tētahi whāinga tōmua hei wāhanga hoki o te pohewa anō i te mātauranga ahumahinga, ko te whakatakoto i tētahi huarahi rāutaki ao whānui mō Te Pukenga kia hāngai ki He Rautaki Mātauranga ā-Ao (IE).
E ono ngā whainga tōmua ā-rāutaki mō te mātauranga ā-ao:
- Te whakarite me te tuku mātauranga ahumahinga, ratonga tautoko ākonga tino kounga, ki Aotearoa, ki Tāwāhi hoki.
- Te āwhina i ngā rohe kia tipu ora, kia tūhono tonu ki ō tātou hapori.
- Te waihanga tauira pakihi auaha, mauroa e whai tikanga ai te taha ohaoha, taha pāpori, taha ahurea hoki.
- Te āwhina i ngā ākonga, ngā kaimātauranga, ngā ahumahi me ngā hapori o Aotearoa ki te whakapūmau i tō rātou kirirarau ā-ao, ki te whakamārama, ki te awhi hoki i ngā painga o te mātauranga ā-ao.
- Te rāranga haere i te mātauranga Māori me ngā tirohanga Māori ki ō mātou tikanga whakaaro, mahi, whakatipu hoki.
- Te whakawhanake i te ohumahi mātauranga ahumahi whai pūkenga, whakaaro auaha, aronui hoki.
Ko ngā take ka tirohia e te rōpū mahi ā-ao:
- “Te whai hua kei runga, ko te rahinga kei raro” – te whai kia kounga ai te tikanga tuku ā-ao (h.t. te tuku i ngā rohe, te wheako ā-Aotearoa whānui pea) me te tautoko i te āhua o te taha pūtea mō Te Pūkenga.
- Ko ngā ara kua oti kē mā ngā āpitihanga me ngā ITO whakawhiti; me pēhea, hei āhea rānei e whakakotahi mai i ngā huarahi mākete ā-ao me ngā tukunga.
- Te tātari i te kaha me te āheinga o te ohumahi i tēnei wā, kia mōhio ki ngā tū whanaketanga e hiahiatia ana.
- Te whakawhanake whakaakoranga, tohu mātauranga hoki – o āianei, mea hou.
- Te whai kia ōrite te tautoko i te oranga o ngā ākonga, kia mōhio hoki ki āhua o te mahi akoako pai rawa.
I nā tata nei, i whakahaeretia tētahi awheawhe Mātauranga ā-Ao i Te Whanganui a Tara, mō ngā mātanga mātauranga ā-ao mai i tā mātou kōtuinga whānui. I matapakihia e te hunga i tae atu me pēhea te mahi i roto i tēnei ‘ao hou’, ngā huarahi mātauranga ā-ao e tuwhera mai ana me ngā hua pai ka puta i te kōtuinga nui ake (Te Pūkenga), ā, mehemea rānei he painga ka puta mō te ako me te mahi ki Aotearoa.
Te whakatau i te kaupapa o Te Pūkenga i roto i te mākete ā-ao
I whakatūhia e Te Pūkenga me ngā āpitihanga tētahi rōpū mahi, ā, e mahitahi ana ōna tāngata ki te hoahoa i tētahi rautaki me tētahi mahere mō te anamata o te mātauranga ahumahinga ā-ao.
Kei te mōhio, kei te whakaae hoki tā mātou kōtuinga whānui kia whakatairangatia te kaupapa o Te Pūkenga ki te ao whānui me te aro hoki ki ngā āhuatanga ā-rohe, ā-iwitanga hoki me ētahi atu tikanga o ia mākete ā-ao. Nā tō mātou ingoa ā-tura, Te Pūkenga – New Zealand Institute o Skills and Technology, kua whai tūāpapa whānui tātou hei whakatau ingoa e tika ana mō ngā rerekētanga ahurea, reo hoki.
Ka haere ngātahi tō mātou ingoa tauhokohoko me tō mātou tuakiri ā-whatu me ngā whakamāoritanga/whakawhitinga ā-kupu ā-ao hei whakaū i te hiahia kia kitea, kia rangona tō mātou ingoa i ērā whenua.
E maha ana mātou me ngā kaiwhakahaere āpitihanga ā-ao me Education NZ (ENZ) kia whanakehia he ingoa tika ki te reo o tēnā iwi, o tēnei whenua i ngā mākete ā-ao.